امام مهدی المنتظر(ع)
فقهی/ علل ترجیح نمایۀ موضوعی با رویکرد ترکیبی در بازنمایی موضوعات فقهی
- توضیحات
- دسته: بدون مجموعه
- منتشر شده در 01 اسفند 1397
- نوشته شده توسط Super User
- بازدید: 1495
مقاله « علل ترجیح نمایۀ موضوعی با رویکرد ترکیبی
در بازنمایی موضوعات فقهی»
(فصلنامه علمی پژوهشی فقه، دوره 25، شماره 95، پاییز 1397)
سید تقی واردی(استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
چکیده
این مقاله به امکانسنجی رویکردهای متداول در سازماندهی محتوایی اطلاعات (مانند فهرستنویسی، ردهبندی و نمایهسازی)، بهمنظور نظمبخشی و بازنمایی موضوعات فقهی براساس اصطلاحنامۀ فقه میپردازد. از میان آنها نمایه سازی را به خاطر بازنمایی تحلیلی و بازیابی هدفمند اطلاعات بر سایر شیوه های سازماندهی ترجیح داده و بهسبب کثرت و تنوع موضوعات، و فراوانی منابع و محملهای برونداد فقهی، تنها شیوۀ نمایهسازی تحلیلی - موضوعی را برای سازماندهی اطلاعات و مدیریت موضوعات علم فقه معرفی مینماید. باوجود این، از میان رویکردهای متداول نمایهسازی، سه رویکرد نمایهسازی ساده، نمایهسازی درونبافتی و نمایهسازی برونبافتی را بهسبب برخی معایب، برای سازماندهی موضوعات علم فقه ناکافی دانسته و بر نمایهسازی موضوعیِ ترکیبی، که از ترکیب چند اصطلاح و یا واژگان نمایه ای برای معرفی یک موضوع تشکیل شده تأکید و به آن توصیه می کند. نمایه سازی ترکیبی که ابداعی و بومیسازی شده پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی می باشد، موضوعات کلان و خرد هر علم، از جمله علم فقه را که دارای فروع فراوانی است به خوبی توصیف و در مقام بازیابی اطلاعات آن موجب دستیابی هدفمند و دلخواه جستجوگر می گردد و به جای ارائه طریق، ایصال الی المطلوب می کند.
کلیدواژگان: سازماندهی اطلاعات، موضوعات فقهی، علم فقه، نمایهسازی، نمایۀ موضوعی ترکیبی.
مدیریت اطلاعات/ مقاله رویکردشناسی بازنمایی اطلاعات دانش فقه
- توضیحات
- دسته: فقهی و اصولی
- منتشر شده در 27 اسفند 1399
- نوشته شده توسط Super User
- بازدید: 945
بسمه تعالی
رویکردشناسی بازنمایی اطلاعات دانش فقه
سید تقی واردی
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
مدیر گروه پژوهشی سازماندهی اطلاعات و مدارک
(مجله الکترونیکی مدیریت دانش اسلامی، شماره 3- سال دوم، شماره 1- ، بهار و تابستان 1399، ص 8 تا 39)
چکیده
دانش فقه به خاطر گستردگی ساختاری و فزونی تولید اطلاعات از یک سو و نیاز به آن از سوی دیگر، نیاز به مدیریت اطلاعات از طریق بازنمایی اطلاعات دارد. ولیکن بازنمایی اطلاعات به خاطر شمول عنوان آن بین حداقلی و حداکثری، نیاز به تنقیح مفهوم، روشها و رویکردهای عملیاتی دارد، که هر کدام نیاز به بحث و بررسی مستقل دارد. اما این پژوهش که از جهت گردآوری، کتابخانهای و از جهت مطالعات، توصیفی با رویکرد تحلیلی و بر اساس هدف، کاربردی است، با هدف تبیین و شفافسازی رویکردهای نمایهسازی، در صدد بررسی گرایشهای مختلف بازنمایی اطلاعات است و آن را از دو جهت مورد شناسایی و بررسی قرار داده است: اول از جهت گرایش بازنمایی اطلاعات و دوم از جهت محتوای بازنمایی اطلاعات. در گرایش بازنمایی اطلاعات، سه رویکرد به نامهای: رویکرد مدرک گرا، رویکرد کاربر گرا و رویکرد حوزه گرا وجود دارد که برای مدیریت اطلاعات دانش فقه، رویکرد حوزه گرا لازمتر است. در محتوای بازنمایی اطلاعات نیز سه رویکرد به نامهای: رویکرد واژگانی، رویکرد موضوعی و رویکرد استنادی وجود دارد که بهترین رویکرد بازنمایی دانش فقه رویکرد موضوعی معرفی شده است.
کلیدواژهها: رویکردها، بازنمایی اطلاعات، نمایه سازی، نمایه موضوعی، نمایه استنادی، دانش فقه
مقدمه
دانش فقه، از یک جانب علمی است گسترده دامن با تمام ضوابط و خصوصیات لازم هر دانش بشری و از جانب دیگر موضوع اصلی آن افعال و کردار انسانها است و شمولیتش بر همه افراد کامل و تام است و بدین جهات بیش از علوم دیگر بشری مورد نیاز مکلفین، به ویژه پژوهشگران، اساتید، مجتهدان، دانشپژوهان و عامه متدیّنان اسلامی است. ولیکن اطلاعات آن در انواع منابع(مانند: کتاب، نشریه، مجله، پایان نامه، طرح پژوهشی، گزارش علمی و غیره) و در گونههای متعدد انتشاراتی(مکتوب و الکترونیکی) و در دسترسیهای متفاوت(آفلاین وآنلاین)، پراکندهاند و تجمیع و ذخیره سازی آنها نیز نه تنها خدمتی به جویندگان اطلاعات فقهی نمیکند، بلکه موجب درهمریختگی و نابسامانی در بازیابی اطلاعات میگردد و در نتیجه استفادههای لازم از آنها برده نمیشود. بدین جهت لازم است بسان سایر علوم بشری دسته بندی، سازماندهی و مدیریت محتوایی گردد تا قابل استفاده برای کاربران باشد. شرط اصلی سازماندهی و مدیریت اطلاعات آن، بازنمایی محتوایی اطلاعات به روش نمایه سازی است. ولیکن نمایه سازی به خاطر شمولیت مفهوم آن بین حداقلی و حداکثری، نیاز به تنقیح مفهوم، انواع و اقسام نمایه سازی و رویکردهای علمی آن دارد. این پژوهش در صدد تبیین رویکردهای دانش فقه و بررسی و معرفی رویکردهای برتر آن می باشد.