جنبش ها و قیام های شیعی

آزاد سازی طبرستان توسط ناصر کبیر و تشکیل مجدد حکومت علویان

آزاد سازی طبرستان توسط ناصر کبیر و تشکیل مجدد حکومت علویان
(جمادی الاولی، سال 301 هجری قمری)
 ناصر کبیر، که به ناصر الحّق، اطروش؛ حسن اطروش و ناصر الأصم معروف می باشد، نسبش بدین شرح است: ابومحمد، حسن بن علی، بن حسن، بن علی، بن عمر أشرف، بن علی، بن حسین، بن علی، بن ابی طالب (صلوات الله علیهم اجمعین).

وی در سال 230 هجری قمری دیده به جهان گشود و پس ازطی مراحل علم و فضل و فراگیری شیوه های مبارزه فرهنگی، سیاسی و نظامی با حاکمان مستبد و ستم گر عصر خویش، به منطقه طبرستان، واقع در شمال ایران هجرت کرد و در زمره سپاهیان علویان طبرستان قرار گرفت.

ناصر کبیر، در حکومت محمد بن زید، سومین حاکم علویان و برادر داعی کبیر، از بزرگان و صاحب نفوذان حکومت بود و محمد بن زید برای او اعتبار ویژه ای قائل می شد.
 ناصر کبیر در آخرین نبرد محمد بن زید علوی با سپاهیان مهاجم سامانی، به فرماندهی محمد بن هارون سرخسی، حضور داشت ولی سپاهیان علوی در این نبرد به خاطر بی احتیاطی های محمد بن زید شکست خوردند و علاوه بر محمد بن زید تعداد فرا وانی از هواداران حکومت علوی کشته شدند. تعدادی دستگیر و تعدادی دیگر موفق به فرار از مهلکه نبرد شدند. ناصر کبیر با این که زخمی جانکاه برداشته و بر اثر آن، شنوایی خود را از دست داده بود، موفق گردید از این نبرد بگریزد و خود را از گرگان به گیلان برساند و به مداوای زخم و تجدید قوای جسمی و نظامی خود بپردازد.
وی، پس از بهبودی، اهالی دیلم و گیلان و هواداران سادات و علویان مبارز را برای خونخواهی محمد بن زید فراخواند و برای باز پس گیری طبرستان، از گیلان به سوی غرب طبرستان هجوم آورد. ولی در این نبرد نیز سپاهیان سلطان اسماعیل سامانی بر علویان پیروز شده و آنان را در حوالی آمل با شکست و پراکندگی مواجه نمودند.
ناصر کبیر به ناچار، بار دیگر به سوی گیلان عقب نشست و این بار، به تبلیغ و ارشاد گسترده مردم گیلان و دیلم، که هنوز بسیاری از آنان اسلام را نپذیرفته و در کیش زردشتیت بودند، همت گماشت و بسیاری  فراوان از آنان را با اسلام و مکتب اهل بیت (ع ) (بر مذهب شیعه زیدیه) آشنا کرد و نهضت بزرگ اسلام گرایی را در شمال ایران به وجود آورد.
بسیاری از مورخان و سیره نگاران، مسلمان شدن اهالی دیلم و گیلان را مدیون تلاش های ناصر کبیر و شاگردانش می دانند.
به هر روی، ناصر کبیرپس از از سیزده سال تبلیغ و ارشاد مردم، از میان آنان نیرویی پرورانید که توان لازم در جنگ فرهنگی و نظامی با سامانیان را داشته باشند.
سرانجام در جمادی الاولی سال 301 هجری قمری وارد طبرستان شد و این منطقه سرسبز و ولایتمدار را از دست سامانیان بیرون آورد و بار دیگر پرچم سفید علویان را در سراسر شمال ایران، از گیلان تا شرق گلستان به اهتزاز در آورد و حکومت شیعی علویان  را در این منطقه حاکم نمود.
وی، پس از مدتی از حکومت کناره گرفت وزمامداری  را به حسن بن قاسم علوی و فرزندان خود، ابوالحسین و ابوالقاسم واگذارد و خود به پیشوایی مذهبی و هدایت معنوی مردم پرداخت.

سرانجام در 74 ( یا 79 و به نقلی 99 ) سالگی، در 25 شعبان سال 304، در آمل بدرود حیات گفت و در همان جا به خاک سپرده شد . (1)

---------------------------------

منابع:
 
1- نک: شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید )، ج 1، ص 32؛ تهذیب المقال(موحدی ابطحی)، ج 2، ص 160؛ تاریخ طبرستان(ابن اسفندیار)، ص 259؛ تاریخ مازندران(ملا شیخ علی گیلانی)، ص 67
(برگرفته از کتاب روزشمار تاریخ اسلام(ماههای جمادی الاولی و جمادی الآخره)، تالیف سید تقی واردی، نشر دارالثقلین)

• قبلی
• بعدی