اخلاقی و عبادی

عيد سعيد قربان و أعمال عبادی آن

 عيد سعيد قربان و أعمال عبادی آن

(دهم ذي حجّه)

مردم دنیا به طور معمول دو گانه عید دارند. یکی عید ملی و دیگری عید دینی.
مسلمانان کشورهای مختلف جهان علاوه بر بهره مندی از عید های ملی کشور و وطن خویش، دارای دو عيد بزرگ فطر و قربان نیز می باشند که از اعیاد دینی آنان محسوب می گردد و همه فرقه ها و طائفه ها، آن ها را گرامی می دارند.

اما عيد قربان نه تنها در ادوار اسلام، بلکه پيش از اسلام و حتی از زمان تجديد بناي خانه خدا[کعبه] توسط حضرت ابراهيم(ع) وفرزندش حضرت اسماعيل (ع) به بعد رايج بوده و موحدان و پيروان دين حنيف ابراهيم(ع) و حتي مشرکان عربستان،آن راگرامي مي داشتند.

پيدايش عيد قربان بر مي گردد به آن زماني که حضرت ابراهيم(ع) در عالم رؤيا ديد که بادست خويش، پسر خود جناب اسماعیل (ع) را قرباني مي کند.
پس از تکرار اين رؤيا در سه شب متوالی، به حضرت ابراهيم(ع) الهام شد که اين پيام الهي است و از وسوسه هاي شيطان دور است و او باید فرزند خویش را در سرزمین منی قربانی کند.
بدين جهت حضرت ابراهیم(ع) این موضوع را با پسرش اسماعيل(ع) در ميان گذاشت و اسماعيل(ع) که به ايمان و صداقت پدرش مطمئن بود، بي درنگ پيشنهادش را پذيرفت و با شادماني ازآن استقبال کرد.
اما هنگامي که در روز دهم ذي حجّه، حضرت ابراهيم(ع) در سرزمین منی فرزندش اسماعيل(ع) را به زمين خواباند و قصد قرباني کردنش را نمود، به او وحي شد که اي ابراهيم ، همانا تو به وظيفه ات عمل کردي و مراتب اخلاص خود را اظهار داشتي ، ولي اين يک امتحان بود، نه يک عمل واقعي و انجام شدني. ما به عوض اسماعيل (ع)، گوسفندي براي تو فرستاديم و او را به جاي اسماعيل(ع) قرباني نما.
حضرت ابراهيم(ع)گوسفند اهدا شده الهي را در سرزمين مني قرباني کرد.او با اين کار،هم خودش و هم فرزندش را از آزمايش بزرگ الهي ، پيروز و پذيرفته شده بيرون آورد.(1)

از آن زمان ، قرباني کردن سنتّي براي موحّدان و مسلمانان گرديد.نویسنده محترم کتاب " المراقبات " در این باره گفت :اين روز،عيد است و عيد از اوقات مهّم و حساس سال است که سزاوار است انسان ، براي توفيق انجام اعمال نيک و رفتار خدا پسندانه، در درگاه خداي بزرگ دعا کند و اين روز،روزي است که خداوند متعال به بندگان خود اجازه عمومي براي حضور در پيش گاه خود داده و آنان را از بخشش خاص ،آمرزش گناهان،اصلاح عيوب ، رسيدن به حاجات و آرزوها، جوايز و ايمني خود از فتنه هاو آشوب ها بهره مند مي سازد.(2)

امام جعفر صادق(ع)،به نقل از پدرانش در باره حضرت علي (ع) فرمود: کان يعجبه ان يفرغ نفسه اربع ليال في السنة، وهي اول ليلة من رجب ، و ليلة النصف من شعبان ، وليلة الفطر ، وليلةالاضحي.(3)
يعني:امام علي بن ابي طالب (ع) دوست داشت چهار شب در سال ، خود را از هر چيزي فارغ نمايد: شب اول رجب ، شب نيمه شعبان ، شب عيد فطر و شب عيد قربان.

به هر روي اعمال عبادي شب و روز عيد قربان عبارتند از :
1- زيارت قبر شريف ابا عبدالله الحسين(ع) ودر صورت امکان،اقامت در حرم مطهر حسینی و بیتوته در آن ، در شب عيد قربان .
2- خواندن ده بار دعاي: يا دائم الفضل علي البريه...،در شب عيد فطر.
3- غسل کردن در بامداد روز عيد، که مستحب و سنّت مؤکد است.
4- پوشيدن لباس هاي نظيف و تميز.
5- خواندن دعاي :اللّهم انا نستفتح الثّناء بحمدک ونستدعي الثواب بمنک...
6- خواندن اين دعا به هنگام رفتن به سوي مصلاي نماز عيد: بسم الهج و بالله ، الله اکبر، الله اکبر ، لااله الا الله ، و الله اکبر... 
7- خواندن نماز عيد قربان.
8- خواندن اين دعا پس از نماز عيد قربان:الله اکبر،الله اکبر، لا اله الاّ الهو والله اکبر، ولله الحمد...
9- قرباني کردن به حيوان حلال گوشت [ یعنی گوسفند یا گاو و یا شتر ]،که براي حاجيان واجب و براي غير حاجيان سنّت است.
10- هديه گوشت قرباني.[برخي از امامان معصوم(ع)يک سوم گوشت قرباني را به همسايگان، يک سوم را به نياز مندان و يک سوم ديگر را به اهل و عيال خويش هديه مي کردند.]
11- خواندن دعاي ندبه و ساير ادعيه اي که براي اين روز بزرگ روايت و توصيه شده است.(4)
----------------------------------------------------------------------

منابع:
1- قصه هاي قرآن ، ص 80 ؛ تاريخ ابن خلدون ، ج 1 ،ص 36
2- المراقبات ، ص 455
3- الاقبال بالاعمال الحسنة ، ج 2 ، ص 189
4 - نک : الاقبال بالاعمال الحسنة، ج2، ص 189 ؛ من لایحضره الفقیه ، ج 1 ، ص 517 ؛ بحارالانوار ، ج 88 ، ص 47 و ج 95 ، ص 292 ؛ مفاتيح الجنان ،اعمال شب وروز اضحي؛ المراقبات ،ص 454      
 

• بعدی