اخلاقی و عبادی

روز عرفه و اعمال عبادی آن

       
نهم ذی حجه: روز عرفه و اعمال عبادی آن

روز عرفه، از روزهاي شريف سال و از بهترين عيد هاي واقعی بندگان خدا است. گرچه این روز به عيد معروف نشده ولي روز با سعادت وبا برکتي است. پیامبر خدا(ص) در باره اهمیت این روز فرمود: و یوم عرفة یباهی الله به الملائکة(1)؛ روز عرفه، روزی است که خدای متعال در آن روز به فرشتگانش مباهات می نماید.

امام زین العابدین(ع) نیز در اهمیت این روز بزرگ، در فرازی از دعایش گفت: اللّهم اِنّ هذا یوم عرفة، یوم شرّفته و کرّمته و عظّمته، نشرت فیه رحمتک، و مننت فیه بعفوک، و اجزلت فیه عطیتک، و تفضّلت به علی عبادک(2)؛ بارخدایا، این روز روز عرفه است، روزی است که آن را شرافت، کرامت و عظمت بخشیدی و رحمت خود را در این روز منتشر نمودی و با عفو و بخشایشت[بر بندگان] منت گذاشتی و بر عطایایت فزونی داده و بر بندگانت تفضل کردی.

این روز، از این جهت روز عید بندگان محسوب می شود که خداوند متعال درهای رحمت و بخشایش خویش را بر روی بندگانش گشوده و از گروه گروه آنان در می گذرد.
امام سجاد(ع) در این باره فرمود: انّه اِذا کان یوم عرفة، قال الله لملائکة سماء الدنیا: انظروا الی عبادی آتونی شعثاً غبراً، ان حقّاً علیَّ ان اُجیبهم، اُشهدکم انّی قد شفعت محسنهم فی مسیئهم، و قد تقبلت من محسنهم فلیفیضوا مغفور لهم. ثم یأمر ملَکین بالمأزمین، هذا من هذا الجانب و هذا من هذا الجانب یقولان: اللّهم سلّم. فما یکاد صریعا و لا کسیراً(3)؛ هنگامی که روز عرفه فرا می رسد، خداوند متعال به فرشتگان آسمان دنیا می فرماید: به بندگانم بنگرید که چگونه ژولیده مو و غبار آلود(از عرفات حرکت) و به سوی من می آیند. از آنان حقی بر من است که اجابتشان نمایم. شما را گواه می گیرم که من شفاعت نیکوکاران از بدکاران آنان را پذیرفته و از نیکوکاران به شایستگی قبول می نمایم. پس (به سوی مشعر و منی) کوچ کنند در حالی که مشمول غفران و بخشایش من شده اند.
آن گاه خداوند منان به دو تن از فرشتگانش فرمان می دهد که در دوسوی تنگه مأزمین(حد فاصل بین سرزمین عرفه و مشعر) یکی از این جانب و دیگری از جانب دیگر، بایستند و بگویند: خدایا، به سلامت بدارشان. پس آنان بدون افتادگی و شکستگی(در حال سلامت) از آن جا عبور می کنند.
         
 به هر روی، در این روز گرامی براي زایران و حاجيان خانه خدا أعمال ويژه اي است که در رساله هاي عملیه و مناسک حج مراجع عظام تقلید بيان گرديده است.
اما برای غير حاجيان، حضور در حرم اباعبدالله الحسين(ع)در کربلا و خواندن دعا، مناجات و زيارت آن حضرت و ساير شهيدان واقعه عاشورا، افضل عبادات است و ثواب آن معادل دعا و مناجات حاجيان در عرفات و يا بيشتر ازآن مي باشد.

شایسته است در اين جا به برخي از أعمال عبادي اين روز شريف اشاره نمايیم:
 1- معرفي پيامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) به دیگران و تشريح حقانيت و فضایل آنان.
 عمروبن ابي مقدام روايت نمود: ابو عبدالله [امام جعفر صادق] عليه السلام را در روز عرفه در سرزمين عرفات ديدم که با صداي بلند، مردم را مي خواند و به آنان مي فرمود:يا ايها الناس ، ان رسول الله کان الامام ، ثم کان علي بن ابي طالب ، ثم الحسن ، ثم الحسين ، ثم علي بن الحسین ، ثم محمد بن علی ( علیهم السلام )  ، ثم  هه  .
آن حضرت ، اين خطابه را سه بار در پيش روي، سه بار در سمت راست، سه بار در سمت چپ و سه بار در سمت پشت سر و جمعاً دوازده بار بيان نمود.(4)            عمروبن ابي مقدام گفت: از لغت دانان عرب در باره واژه "هه"پرسيدم ، به من گفتند:اين واژه براي فلان طائفه عرب است و معنایش یعنی " من " [منظور آن حضرت از اين واژه، امامت خودش بوده است].
 درعصر ما، شايسته است در چنين روزي وجود شريف منجي عالم بشريت و حجت خدا در زمين، يعني حضرت مهدي(ع) به مردم شناسانده شده و آنان را به ظهور وي اميدوار نمايند.
2- توبه و طلب بخشش گناهان . خداوند در شب و روز عرفه، توبه بند گانش را مي پذيرد. همان طور که در چنين روزي توبه حضرت آدم (ع) و حضرت داوود(ع) را پذيرفت.(5)
3- غسل کردن در روز عرفه. از برخی روایات به دست می آید که غسل این روز ، واجب می باشد.(6)
4 - زيارت امام حسين(ع). در باره ثواب زيارت امام حسين(ع)در روز عرفه، روايات زيادي وارد گرديده که اکثر آن ها به حد تواتر رسيده اند.
5- خواندن نماز.چندين نماز براي شب وروز عرفه وارد شده است، از جمله خواندن دو رکعت نماز در فضاي باز و در زير آسمان پيش از پرداختن به ساير ادعيه و مناجات.
 هم چنين خواندن نماز اميرالمؤمنين (ع) و دوازده رکعت نماز ديگر [در شش نماز دو رکعتي].
6 - خواندن تسبيحات روايت شده از پيامبر(ص) : سبحان الذي في السّماءِ عرشه ، سبحان الذي في الارض حکمه....اين تسبيحات صد بار خوانده شود، آن گاه صد بار سوره توحيد، صد بار آية الکرسي قرائت شود وصد بار صلوات بر محمد وآل محمد(ص)فرستاده شود.
7- خواندن دعاهاي مأثوره.از جمله دعای رسول خدا (ص) : اللهم انّی اعوذ بک من الفقر ، و من تشتت الامر ، و من شرّ مایحدث فی اللیل و النهار ... و دعاي امام حسين(ع) در روز عرفه : الحمدالله الذي ليس لقضائه دافع...  و دعاي امام زين العابدين(ع) : اللهم لک الحمد بديع السماوات و الارض ، ذاالجلال والاکرام ... و دعای  امام  سجاد (ع) : اللهم ان ملائکتک مشفقون من خشیتک ، سامعون مطیعون لک ، و هم بامرک یعملون ... و دعای امام جعفرصادق (ع) : انت الکائن قبل کلّ شیئی ، والمکون لکلّ شیئی ... (7)
8 – انقطاع از غیر و اتکال به خدای سبحان . امام سجاد (ع) فرمود : یوم عرفة لایسئل فیه اَحدٌ اَحداً الّا الله (8) ؛ در روز عرفه کسی غیر از خدا ، کسی را نخواند و از وی چیزی درخواست نکند.
 به هر صورت ،  شب و روز عرفه از ايامي است که بندگان خدا براي اصلاح نفس خود و ايجاد رابطه اي قوي و عمیق ميان خود و خالقشان، بايد تلاش بليغ و جدیت زیادی به عمل آورند و از چنين فرصت هاي ارزشمند، بهره هاي وافر يابند.

-----------------------------
منابع:

1- النوادر ، ص 140
2- الصحیفة السجادیة ،  ص 324
3- النوادر ، ص 139 ؛ المحاسن ، ص 65 ؛ بحار الانوار ، ج 99 ، ص 245 
4- الکافی ، ج 4 ، ص 466 ؛ الاقبال بالاعمال الحسنة ، ج 2 ، ص 57 ؛ بحار الانوار ، ج 47 ، ص 58
5- الا قبال بالاعمال الحسنة  ،ص 59 و مسار الشيعة ، ص 18
6- میزان الحکمة ، ج 3 ، ص 2254
7- نک : الصحیفة السجادیة ، ص 244 و ص 316 ؛ بحار الانوار ، ج 54  ، ص 174 ؛  الاقبال بالاعمال الحسنة، ج2 ،ص49 ؛ المراقبات ، ص437 ؛  مفاتيح الجنان ،اعمال دهه اول ماه ذي حجّه.
8- الاصول الستة عشر ، ص 123

• قبلی
• بعدی