بستگان رسول خدا(ص)

رحلت ام المؤمنین حضرت خدیجه کبری(س)

رحلت ام المؤمنین حضرت خدیجه کبری(س)

دهم ماه مبارک رمضان سال 50 عام الفیل(3 سال پیش از هجرت) حضرت خدیجه(س) همسر فداکار پیامبر اکرم (ص) در مکه معظمه رحلت نمود.

                            

خدیجه(س) نخستین بانویى بود که پیامبر اکرم(ص) در عصر جاهلیت و پیش از بعثت در مکه معظمه با وى ازدواج کرد و پیش از او با هیچ زنى ازدواج نکرده بود. پیامبر اکرم(ص) در آن هنگام، بیست و پنج ساله و خدیجه چهل ساله بود.

البته بر اساس قول مشهور، خدیجه پیش از پیامبر (ص) با دو نفر ازدواج کرده بود؛ اوّل با عتیق بن عائذ مخزومى، که در خانه وى داراى دخترى شد به نام جاریه و پس از وفات عتیق، با هند بن زراره مکنّى به ابوهاله اسدى، که در نزد وی نیز داراى فرزندى شد، که نام او را نیز هند نامیدند. پس از وفات ابوهاله، با رسول خدا(ص) ازدواج کرد و در آن هنگام، هنوز رسول خدا(ص) به پیامبرى برانگیخته نشده بود.

حضرت خدیجه (س) در خانه رسول خدا (ص) داراى چهار دختر و دو یا چهار پسر شد. دخترانش به ترتیب سّن عبارتند از: زینب، رقیه، ام کلثوم و فاطمه (سلام اللّه علیهن) و پسرانش عبارتند از قاسم و عبداللّه. برخى معتقدند پسرانش عبارتند از: عبد مناف، عبداللّه (طیّب)، طاهر و قاسم.

ممکن است طیّب و طاهر، لقب‏هاى عبداللّه و قاسم باشد.[1]

 اهل سنّت معتقدند که تمام دختران و تمام پسران خدیجه، غیر از قاسم، پیش از بعثت به دنیا آمدند و چون قاسم پس از بعثت، دیده به جهان گشود، پیامبر خدا (ص) مکنّى به ابوالقاسم شد.[2]

 ولى شیعیان معتقدند که تمامى فرزندان حضرت خدیجه، غیر از فاطمه زهرا (س) پیش از بعثت به دنیا آمدند ولى حضرت فاطمه (س) پنج سال پس از بعثت، یعنى در سّن چهل و پنج سالگى رسول خدا (ص) دیده به جهان گشود.[3]

 در برابر قول مزبور، قول دیگری وجود دارد که می گوید : حضرت خدیجه (س) پیش از ازدواج با رسول خدا (ص) با هیچ کسی ازدواج نکرده و بانویی باکره بود و سن وی در وقت ازدواج با رسول خدا (ص) 25 سال همانند سن رسول خدا (ص) بود و آن کس که با ابوهاله ازدواج کرد خواهرش هاله بنت خویلد بود، نه خدیجه. هم چنین عتیق بن عائذ مخزومی همان هند مکنی به ابوهاله است و این دو عنوان، نام یک نفر است که با هاله بنت خویلد ازدواج کرد و از او دارای چند فرزند شد.

بر اساس این گفتار، حضرت خدیجه (س) تنها یک دختر داشت که حضرت فاطمه زهرا (س) است و دخترانی که به وی نسبت داده می شوند، خواهر زادگان وی بوده و پس از وفات مادرشان هاله، در پیش خاله شان حضرت خدیجه (س) بزرگ شدند و به دختران وی معروف گردیدند. بنا براین، زینب و رقیه (سلام الله علیهما) خواهر زادگان خدیجه (س) و ربیبه های رسول خدا (ص) بودند و جایگاه فرزندی در نزد آن دو بزرگوار پیدا کردند. هم چنین عنوان ام کلثوم، نام دختر دیگری از خدیجه (س) نیست، بلکه کنیه جناب رقیه (س) بود و این دوعنوان مربوط به یک نفرند. با این بیان دانسته می شود که عثمان بن عفان تنها با یک نفر از ربیبه های پیامبر (ص)، نه دو نفر از آنان، ازدواج کرد و آن شخص جناب رقیه مکنی به ام کلثوم (س) بود که براثر ظلم و فشار عثمان مظلومانه به شهادت رسید و عثمان در واقع داماد پیامبر(ص) نبود بلکه داماد ابوهاله و هاله بنت خویلد بود و در زمان رسول خدا (ص) کسی وی را به نام داماد (صهر) آن حضرت نام نبرده است و از این که گفته شده است که وی با دو فرزند پیامبر (ص) ازدواج کرده است، از ساخته های بنی امیه و به جهت بالا بردن مقام عثمان است و از این که گفته شده که خدیجه (س) بیوه و پانزده سال از پیامبر (ص) بزرگ تر بود، از ساخته های آل زبیر است که می خواستند مقام خدیجه را تقلیل و مقام خاله شان عائشه را بالا برده و بگویند وی تنها زن باکره پیامبر (ص) بود .

اگر این قول را بپذیریم، باید بگوییم پیامبر (ص) تنها یک دختر داشت و آن همان فاطمه زهرا (س) است که با امام علی بن ابی طالب (ع) ازدواج کرد و حضرت علی (ع) تنها داماد پیامبر (ص) بود.[4]

بی تردید از بین زنان، حضرت خدیجه (س) نخستین کسى بود که به رسول خدا (ص) ایمان آورد و بعثت وى را تصدیق کرد و در این راه تلاش‏هاى زیادى به عمل آورد و رنج‏هاى بى‏پایانى متحمل شد و تمام دارایى‏هاى خویش را در اختیار پیامبر (ص) قرار داد تا در راه ترویج اسلام هزینه نماید و در طول سه سال زندگى سخت و تبعیدى رسول خدا (ص) و بنى هاشم در شعب ابى طالب، در کنار پیامبر (ص) و با او بود. وى به مدت بیست و چهار سال و یک ماه با پیامبر خدا (ص) زندگى کرد و در این مدت پیامبر خدا (ص) با هیچ زن دیگرى ازدواج نکرد.[5]

درباره فضیلت خدیجه کبرى (س) روایات زیادى وارد شده است، از جمله  بسیارى از مورخان نوشته‏اند:  اوحى الیه (ص) ان یبشرها ببیت لها فى الجنّة من قصب.[6]

یعنی : به پیامبر (ص) وحى شد که خدیجه (س) را بشارت دهد براى او خانه‏اى از نَى (یا از نقره و یا از زبرجد) در بهشت قراردارد.

هم چنین در روایت دیگرى از پیامبر (ص) آمده است: أفضل نساءِ اهل الجنّة خدیجة بنت خویلد، و فاطمة بنت محمد، و آسیة بنت مزاحم و مریم بنت عمران.[7]

 یعنى: بهترین زنان بهشت عبارتند از: خدیجه بنت خویلد، فاطمه دختر محمد(ص)، آسیه دختر مزاحم و مریم دختر عمران. در جاى دیگر فرمود: خیر النساءِ العالمین أربع: خدیجة بنت خویلد، و فاطمة بنت محمد، و آسیة بنت مزاحم و مریم بنت عمران.[8]

یعنى: بهترین زنان جهان هستى چهار نفرند: خدیجه دختر خویلد، فاطمه دختر محمد(ص)، آسیه دختر مزاحم و مریم دختر عمران.

به هر روى، این بانوى فداکار، در دهم ماه مبارک رمضان سال دهم بعثت ( مطابق با سال 50 عام الفیل و سه سال پیش از هجرت ) ، دار فانى را وداع و به مهمانى پروردگارش شتافت و رسول خدا (ص) را در آشوبکده مکه تنها گذاشت.

هنگامى که روح از بدنش مفارقت نمود، پیامبر اسلام (ص) و سایر بستگان و فامیلان، بدنش را تشییع و در حجون مکه به خاک سپردند. روایت شده است که پیامبر (ص) وارد قبر شد و با دستان مبارکش، بدن همسر خود را در قبر نهاد. [10]

شایان ذکر است که طبق قول مشهور ، حضرت خدیجه کبری (س) پانزده سال پیش از عام الفیل در مکه به دنیا آمد و در دهمین سال بعثت پیامبر (ص) در شصت و پنج سالگی در مکه معظمه وفات یافت.

---------------------------------
منابع:

[1]. نک: ابن ابی الثلج بغدادی، تاریخ الائمة(ع)، ص 15؛ امین الاسلام طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی(ترجمه عزیزالله عطاردی با عنوان: زندگانى چهارده معصوم«ع»)، ص 211؛ ابوعبیده معمر بن مثنی، ازواج النبى و اولاده، ص 55؛ علامه مجلسی، بحارالأنوار، ج 22، ص 201؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة فی معرفه الائمه(ع)، ج2، ص 76

[2]. امین الاسلام طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی(ترجمه عزیزالله عطاردی با عنوان: زندگانى چهارده معصوم«ع»)، ص 211؛ محمد بن سعد بغدادی، الطبقات الکبری ، ج8 ، ص19

[3]. امین الاسلام طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی(ترجمه عزیزالله عطاردی با عنوان: زندگانى چهارده معصوم«ع»)، ص 221

[4]. نک : ابوالقاسم کوفی، الاستغاثة فی بدع الثلاثه ، ج 1 ، ص 68 ؛ ابن شهرآشوب سروی مازندرانی، مناقب آل ابی طالب ، ج 1، ص 159؛ جعفر مرتضی عاملی، بنات النبی (ص) ام ربائبه ، ص 88؛ محمد رضا عبدالامیر انصاری، من هن زوجات الرسول فی الآخره، ص 39؛ نجاح طایی، نساء النبی (ص) و بناته ، از ص 22 تا 74

[5]. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 22، ص 201؛ امین الاسلام طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی(ترجمه عزیزالله عطاردی با عنوان: زندگانى چهارده معصوم«ع»)، ص 221؛ سید عبدالحسین شرف الدین عاملی، المراجعات، ص 316؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة، ج 2، ص 76؛ علی احمدی میانجی، مکاتیب الرسول (ص)، ج 3، ص 655؛ محمد بن سعد بغدادی، الطبقات الکبری، ج 8، ص14؛ ابن حبان بستی، الثقات، ج 1، ص 44؛ ابن عساکر دمشقی، تاریخ مدینة دمشق، ج 3،ص 188؛ ابن اثیر، محمد بن محمد، اسد الغابة فی معرفه الصحابه، ج 1، ص 16؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابه، ج 8 ،ص99؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری، ج 2، ص34

[6]. سید عبدالحسین شرف الدین عاملی، المراجعات، ص 316؛ حمد بن علی بن عتیق، سبیل النّجاة، ص 238؛ صنعانی، المصنف، ج 11، ص 430

[7]. سید عبدالحسین شرف الدین عاملی، المراجعات، ص 316؛ حمد بن علی بن عتیق، سبیل النّجاه، ص 238

[8]. سید عبدالحسین شرف الدین عاملی، المراجعات، ص 316 ؛ صنعانی، المصنف، ج 11، ص 430

[9].حمد بن علی بن عتیق، سبیل النّجاة، ص 237؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة، ج 2، ص 78 (با اندک تفاوت در عبارت)؛ علی احمدی میانجی، مکاتیب الرسول (ص)، ج 3، ص 655؛ سعید ایوب، زوجات النبى"ص"، ص 49

[10]. علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة، ج 2، ص 79 ؛ امیر مهنا خیامی، زوجات النبی "ص" و اولاده، ص 48 ؛ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب،تاریخ الیعقوبی، ج 2 ، ص35

• بعدی