صفحه اصلی

وقوع غزوه بدر

وقوع غزوه بدر

هفدهم ماه مبارك رمضان، سال دوم هجري قمري

هنگامي كه رسول خدا(ص) از شدت آزار و اذيت اهالي مكه، ناچار گرديد كه به مدينه منوره هجرت نمايد و پس از هجرت، نخستين نظام حكومتي اسلامي را در اين شهر بر پا نمايد، دشمني اهالي مكه به ويژه قريش و سران قبايل و طوايف اين شهر نسبت به آن حضرت و مسلمانان مدينه فزوني يافت و سرانجام تصميم به يورش نظامي به مدينه منوره گرفتند.

 قریش متعصب و کینه توز، از یک سو کاروانی بازرگانی به شام اعزام کرد و از سوی دیگر آماده نبرد با سپاه اسلام شدند.

کاروانی که به شام اعزام شده بود حاوی بسیاری از اموال و دارایی های مکیان بود که ابو سفیان رهبری آن را بر عهده داشت و هزار شتر کالای بازرگانی آنان را حمل می کرد و آن گونه که در تاریخ آمده است هیچ خانواده ای در مکه نمانده بود جز آن که در این کاروان متاعی داشته و یا سرمایه ای را به کار گرفته بود و برای قیمت کالاهای این کاروان پنجاه هزار دینار ( سکه طلا) را تخمین زده اند.(1)

پس از اعزام کاروان تجاری به شام، مهیای نبرد با مسلمانان شده و برای هجوم سراسری و بنیان کن به مدینه منور آماده گردیدند. افرادی چون عُتبه، شَيبه، وليد بن عتبه، ابوجهل، ابوالبختري و نوفل بن خويلد، رهبري سپاه كفر و شرك را بر عهده گرفتند و تعداد افراد آنان، نهصد و پنجاه تن بود و هر روز ده يا نه شتر براي اطعام سپاهيان مي كشتند.(2)

 پيامبراكرم(ص) در روز دوازدهم ماه مبارك رمضان سال دوم هجری قمري در آغاز با تعدادي از يارانش به قصد تعرض به كاروان قريش از مدینه حرکت کرد ولی در ميان راه از تصميم قريش مبني بر هجوم به مدينه منوره با خبر گرديد(3) و بدین جهت تغییر مسیر داد و به سوی سپاه کفر حركت نمود و خوشبختانه زودتر از قريش به سرزمين بدر و چاه هاي آن رسيد و چاه ها را به تصرف خويش در آورد.

از آن سو، سپاه قريش نيز به بدر رسيده و در برابر سپاهيان اسلام قرار گرفتند. تعداد مسلمانان، سيصد و سيزده تن؛ حدود يك سوم سپاهيان كفر و شرك و به همراهشان تنها هفتاد شتر بود. (4)

 سرانجام دو سپاه در برابر یکدیگر قرار گرفته و آماده نبرد سرنوشت ساز شدند. در آغاز نبرد انفرادي میان تعدادی از رزمندگان سپاه اسلام و سپاه کفر به وقوع پیوست و افرادی چون حمزة بن عبد المطلب [عموی رسول خدا (ص) ] و امیر مؤمنان علی بن ابی طالب (ع) دلاوری های بزرگی از خود به یادگار گذاشته و با کشتن افرادی چون عتبه، ولید و شیبه لرزه بر سپاه کفر انداختند و خشم آنان را شعله ور نمودند (5) و بدین جهت سپاه کفر اقدام به هجوم گروهي نموده و سپاه اسلام را از هر طرف مورد حمله خویش قرار داد. ولیکن با رهبري خردمندانه پيامبر(ص) و استقامت مسلمانان، پیروزی نصیب موحدان و شکست و اضمحلال قسمت مشركان و كافران گردید و از آنان تعدادی کشته و عده اي زخمي و عده اي اسير شدند و مابقي، به سوي مكه عقب نشيني و پيام پيروزي اسلام و شكست خفت بار كفر و شرك را به اهالي مكه رسانيدند.

تعداد كشته هاي مشركان در اين واقعه، بيش از هفتاد نفر بر شمرده شد(6)  كه اسامي برخي از آن ها بدين قرار است: حنظلة بن ابي سفيان، حارث بن حضرمي، عامر بن حضرمي، عُمير بن أبي عمير، عبيدة بن سعيد بن عاص، عاص بن سعيد، عقبة بن ابي معيط، عتبة بن ربيعه، وليد بن عتبه، شيبة بن ربيعه، عامر بن عبدالله، حارث بن عامر، حارث بن ربيعه، ابوالبختري، نوفل بن خويلد، نضر بن حارث، ابوجهل، عاص بن هشام، مسعود بن اميه، امية بن خلف، علي بن اميه و … (7)

گفتني است كه از ميان هفتاد و چهار كشته مشركان قريش، تعداد 22 نفر به دست امام علي(ع) به هلاكت رسيدند.(8)

اما اسيران آنان نيز بيش از هفتاد تن بودند كه اسامي برخي از آنان عبارت است از: وليد بن عتبه، عمرو بن ربيع، خالد بن وليد، هشام بن وليد، عكرمة بن ابي جهل، اُبي بن ابي خلف و غيره، كه تعداد دو نفر از آنان به دستور پيامبر اعدام و مابقي فديه داده و پس از مدتي آزاد شدند.(9)

 بسياري از آيات سوره انفال و آياتي از سوره دخان، فرقان، حج، مؤمنون، قمر، اعراف، مزمل، اسراء، يونس، ابراهيم، مؤمنون، سجده و صافات درباره اين واقعه نازل گرديده اند.(10)

 تاريخ وقوع اين واقعه در روز هفدهم و به روايتي روز نوزدهم و به روايتي ديگر روز دهم ماه رمضان بوده است.(11)

 منابع:

1- المغازي (واقدي) ، ج1، ص 27

2- المغازي (واقدي) ، ج1، ص 19؛ منتهي الآمال ، ج1، ص 54؛ تاريخ ابن خلدون، ج1، ص 402

3- المغازي(واقدي) ، ج1، ص 21 ؛ تاريخ اليعقوبي، ج2، ص 45

4- المغازي(واقدي) ، ج1، ص 23 ؛ الطبقات الکبری ، ج 2 ، ص 12

5- الارشاد ، ص 62

6- المغازي(واقدي) ، ج1، ص 144 و ص 152؛ التنبيه و الاشراف ، ص 204

7- المغازي(واقدي) ، ج1، ص 147؛ تاريخ ابن خلدون، ج1، ص 405

8- المغازي(واقدي) ، ج1، ص 152

9- المغازي(واقدي) ، ج1، ص 130 و ص 138؛ تاريخ ابن خلدون، ج1، ص 405؛ تاريخ اليعقوبي، ج2، ص 45

10- المغازي(واقدي) ، ج1 ، ص 131

11- منتهي الآمال، ج1، ص 57؛ وقايع الايام ، ص 37؛ تاريخ اليعقوبي، ج2، ص 45؛ تاريخ الطبري، ج2، ص 130 و ص 148

شهر مقدس قم. سید تقی واردی

• بعدی