و سایر موضوعات

شرايط و آداب پرسش و پاسخ

پيش از ايجاد بخش " پرسش ها و پاسخ ها " در اين وب سايت و دريافت سئوالات کاربران و دادن جواب آن ها ، لازم ديدم درباره خود مقوله پرسش و پاسخ مطالبي را به استحضار برسانم . بدين جهت گفتار ذيل را که در خصوص " شرايط  و آداب پرسش و پاسخ " هست تقديم خوانندگان ارجمند نمايم :

پرسش ، روشنترين راه براي براي دستيابي به حقيقت و رفتن به سوي کمال است . اصولا پرسش نيز به مانند اراده و اختيار از خصوصيات انسان است و اورا از ساير موجودات و جانداران متمايز مي گرداند .
دين مبين اسلام پيروانش را دعوت به پرسش و سؤال کردن نموده است ، تا از اين طريق مجهولات و نادانسته هاي خويش را جبران و بر اطلاعات و آگاهي هايش بيفزايد . همه ما نادانسته هاي زيادي داشته و تبعا نياز به پرسش و در نتيجه دانستن و آگاهي يافتن داريم و در مدت عمرمان مطمئنا پرسش هاي زيادي براي ما به وجود آمد و با پرسيدن بسياري را جواب گرفتيم و سئوالات فراوان ديگري نيز در ذهن ما وجود داشته و يا گاه گاه خطور مي کند که بايد براي پاسخ آن ها نيز فکري بنماييم .
وليکن مطلب مهم در اين باب ، اين است که از چه کسي بايد بپرسيم و پاسخ دهنده ما چه کسي و داراي چه شرايطي باشد ؟ آيا مي توانيم هر چيزي را از هر کسي بپرسيم ؟

قرآن کريم در اين باره فرموده است : فَاسئلوا اَهلَ الذِکرِ اِن کنتم لا تَعلَمون َ(سوره نحل ، آيه 43 و سوره انبياء ، آيه 7 ) ؛ يعني از کسي که اهل کتاب و اهل دانش و دانستن است، بپرسيد. درآيه اي ديگر فرمود : وَاسئَل مَن أرسلنا مِن قَبلِک مِن رسلِنا أجعلنا مِن دونِ الرحمنِ ءالهة يعبدونَ ( سوره زخرف ، آيه 45 ) . در اين آيه از پيامبرش مي خواهد از پيامبران گذشته بپرسد که آيا غير از خداي يگانه خداي ديگري بوده است که مورد عبادت قرار گرفته باشد؟ خدا از رسولش نمي خواهد که از مردم و عوام الناس بپرسد که در گذشته وضع خداپرستي چگونه بوده است ، زيرا آنان يا اطلاع کامل نداشته و يا پرونده سياهي در شرک و بت پرستي داشتند .
بدين جهت از کسي بايد پرسيد که توان هدايتگري داشته و سائل را به نقطه روشني رهنمون گرداند ، نه اين که بر ترديد و دودلي اش بيفزايد و او را گمراه تر کند .
با اين بيان به نظر مي رسد که پاسخ دهنده بايد داراي شرايطي از جمله شرط هاي ذيل باشد :
1- علم و اطلاع کافي از مورد سؤال شده .
2- توان تفهم مراد و منظور پرسش کننده .
3- توان تحليل و برسي و تصميم گيري در پاسخ .
4- فرصت کافي براي انديشيدن و مطالعه نمودن .
5- قصد و نيت خير داشتن در پاسخ دهي .
6- علم به اين که پاسخ وي جهل پرسش کننده را بر طرف مي کند .
7- پاسخ در حد فهم سائل .
8- نتيجه منفي در پي نداشتن .
اين ها از جمله شرايطي بود که به نظر حقير لازم است در پرسش و پاسخ ها مورد توجه قرار گيرد .
مع الاسف ، امروز برخي از افراد و يا برخي از مؤسسات بخاطر برخورداري از وسايل ارتباط جمعي و فراهم شدن ارتباط هاي اينترنتي و الکترونيکي در صدد راه اندازي واحد پرسش و پاسخ برآمدند که نه تنها نمي توانند پاسخ مستدل و قانع کننده به پرسش گران بدهند ، بلکه با پاسخ هاي بي دليل و قابل خدشه موجب گمراهي و ضلالت آنان مي گردند .
بنا براين نخست بايد پاسخ دهندگان را بشناسيم و مقدار دانايي و علم و قصد وي را بشناسيم ، که اگر در حد و اندازه پاسخ دهنده واقعي بودند ، از آن ها پرسش نماييم .
در پايان توجه شما عزيزان را به نوشته دانشمند بزرگ اهل سنت علامه جلال الدين سيوطي در کتاب گرانسنگ الاتقان في علوم القرآن در باره آداب پرسش و پاسخ جلب مي نمايم.
گرچه متن اين مقاله به زبان عربي است وليکن براي فارسي زبانان تحصيل کرده انشاء الله قابل فهم خواهد بود . .
قاعدة فى السؤال و الجواب
الاصل فى الجواب أن يکون مطابقا للسؤال

• قبلی
• بعدی