بستگان رسول خدا(ص)

وفات حضرت ابوطالب بن عبد المطلب در مکه معظمه

وفات حضرت ابوطالب بن عبد المطلب در مکه معظمه

(هفتم ماه مبارك رمضان، سال دهم بعثت)
 

 عبد المطلب بن هاشم بن عبد مناف، رئیس طایفه هاشمیان و مهتر قریشیان مکه از چند همسر خویش داراي شانزده فرزند بود که دَه تا از آنان پسر و شش تا دختر بودند.
عبدمناف، مكني به ابوطالب يكي از فرزندان صاحب نام عبدالمطلب است. مادر ابوطالب، زبير و عبدالله (پدر رسول خدا"ص")، فاطمه دختر عمروبن عائذبن عمران بن مخزوم می باشد.(1)
ابوطالب نيز به مانند پدر و نياكان خود، از موحدان و پيروان دين حنيف ابراهيم(ع) و از هر گونه شرك و بت پرستي به دور بود.

هنگامی که ابوطالب به سنین جوانی رسید ، پدرش عبد المطلب برادر زاده اش فاطمه بنت اسد بن هاشم را به عقد نکاح پسرش ابوطالب در آورد و این دو زندگی زیبا و شیرینی را در مکه معظمه و در جوار خانه خدا آغاز کردند . ثمره ازدواج آن دو ، چهار پسر و دو دختر بود . پسرانشان عبارتند از : طالب ، عقیل ، جعفر و حضرت علی (ع) که طبق گفتار مورخان ، فاصله میان هر یک از آنان با بعدی دَه سال بود . دخترانشان عبارتند از : فاخته ( مکنی به ام هانی ) و جمانه . (2)
نخستین فرزند خانواده ، طالب بود که در سنین کودکی وفات یافت و پدرش بخاطر او مکنی به ابوطالب شد .

ابوطالب و فاطمه بنت اسد پس از درگذشت عبد المطلب ، سرپرستی و قیمومیت حضرت محمد (ص) را برعهده گرفته و براي وی تلاش هاي زيادي نمودند. زيرا حضرت محمد(ص) كه از كودكي يتيم و از نعمت پدر و مادر محروم بود، در كفالت جدش عبدالمطلب زندگي مي كرد و هشت سال از عمر شريفش نگذشته بود، كه جدش وفات يافت ولي عبدالمطلب به هنگام مرگ، كفالت حضرت محمد(ص) را به عهده فرزند دلسوز و مهربان خويش ابوطالب(ع) گذاشت و از او پيمان گرفت، كه از وي به نيكي نگه داري كند.(3)
از آن پس، قيموميت و كفالت حضرت محمد(ص) بر عهده عموي عزيزش ابوطالب(ع) قرار گرفت و اين بزرگ مرد و همسرش فاطمه بنت اسد، بيش از چهل سال، حضرت محمد(ص) را چون نگيني در ميان گرفته و از او نگه داري كردند و جاي پدر و مادر او را برايش پُر كردند.(4)

پس از بعثت پيامبر(ص)، خانواده ابوطالب(ع) نخستين كساني بودند كه به آن حضرت ايمان آورده و از او دفاع كردند.(5) و از میان این خانواده ، حضرت علی (ع) نخستین مرد و مادرش فاطمه بنت اسد پس از حضرت خدیجه نخستین بانویی بود که به رسول خدا (ص) ایمان آورد. (6)

بزرگ ترين تاوان ايمان و حمايت ابوطالب(ع) از پيامبر(ص)، محاصره اقتصادي و اجتماعي خاندان عبدالمطلب از سوي سران سبك مغز قريش، به مدت سه سال در دره اي در مكه (كه بعدها به شعب ابي طالب(ع) معروف شد) بود.(7)
همسرش فاطمه بنت اسد، مقام مادري پيامبر(ص) را بر عهده داشت و پيامبر(ص) به وي علاقه عجيبي داشت و پس از هجرت به مدينه، به وي مهرباني خاصي مي نمود.

جعفر طيار، فرزند ابوطالب(ع) از مسلمانان نخستين مكه و رهبر مهاجران به كشور حبشه بود و علي(ع)، فرزند كوچك ابوطالب(ع)، نخستين كسي بود كه به پيامبر(ص) ايمان آورد و در راه اسلام، بالاترين و بيشترين مجاهدت ها را به عمل آورد و سرانجام، پيامبر(ص) وي را به دامادي خويش و همسري دختر محبوبه اش حضرت فاطمه زهرا(س) برگزيد.

درباره شخصيت، فضيلت و ايمان ابوطالب(ع) روايات فراواني وجود دارد، كه اين مختصر را گنجايش بيان همه آن ها نيست. به ناچار، تنها به يكي دو مورد اشاره مي كنم:

روايت شد كه مَثل ابوطالب(ع)، مَثل اصحاب كهف است. او ايمان خود را پنهان كرد تا بتواند پيامبر(ص) را نصرت كند و شر كفار قريش را از آن حضرت دور گرداند.
هم چنين روايت شد كه نور وي، خاموش كند تمام نورهاي خلايق را، مگر نور پنج تن معصوم(ع) را و اگر گذاشته شود ايمان ابوطالب(ع) در كفه ترازويي و ايمان سراسر مردم در كفه ديگر، هر آينه ايمان او رجحان و زيادتي پيدا مي كند و اميرمنان(ع) دوست مي داشت كه اشعار پدرش ابوطالب(ع) روايت و تدوين گردد و مي فرمود: بياموزيد اشعار وي را و به فرزندان خويش تعليم كنيد. زيرا آن بزرگوار بر دين خدا بود و در اشعارش علم و آگاهي بسيار است.(8)

سرانجام اين بزرگ حامي رسول خدا(ص) در هفتم رمضان سال دهم بعثت (سه سال پيش از هجرت پيامبر(ص)) و به روايتي در 26 رجب سال دهم بعثت در مكه معظمه به سراي باقي شتافت و از كينه ورزي ها و دشمني هاي قريش رهايي يافت.(9)

پيامبر(ص) در مصيبت عموي گرامي اش، گريان و اندوهگين بود و در پيشاپيش جنازه وي حركت مي كرد و مي فرمود: صله رحم كردي و جزاي خير داده شدي.
هم چنين پيامبر(ص) بعدها مي فرمود: پيوسته قريش از من حساب مي بردند و جرئت به اذيتم نداشتند تا وفات ابوطالب(ع). پس از وفاتش بر اذيتم افزودند و بر من جرئت كردند.(10)
منابع:
1- بحار الانوار ، ج 22 ، ص 260 ؛ الخصال (شیخ صدوق ) ، ص 453 ؛ تاریخ الطبری ، ج2 ، ص 239
2- شرح الاخبار ، ج3 ، ص 214 ؛ ذخائر العقبی ، ص56 ؛ شرح اصول الکافی ( ملا صالح مازندرانی ) ، ج7 ، ص 196
3- رمضان در تاريخ ، ص 49
4- تذكرة الخواص ، ص 18 و رمضان در تاريخ، ص 50
5- رمضان در تاريخ، ص 55
6- ذخائر العقبی ، ص 207
7- منتهي الآمال، ج1، ص 49
8- همان، ص 111
9- همان، ص 50 و رمضان در تاريخ، ص 46
10- همان، ص 111 و رمضان در تاريخ، ص 49