امام حسن عسکری(ع)

شهادت جانگداز امام حسن عسکری(ع) در سامرا

 
شهادت جانگداز امام حسن عسكرى(ع) در سامرا

هشتم ربيع الاوّل،سال 260 هجرى قمرى

 امام حسن عسكرى(ع)، امام يازدهم شيعيان، در هشتم ربيع الاوّل سال 260 هجرى قمرى در شهر سامرا توسط عوامل معتمد عباسی به شهادت رسيد.
 نام مباركش حسن بن على، لقبش عسكرى و كنيه ‏اش ابو محمد است.
 مادرش، بانويى پاكيزه سرشت و عبادت پيشه که در سرزمين خويش پيش از اسارت، پادشاه زاده بود و پس از اسارت و انتقال به مدينه، به همسرى امام دهم شيعيان حضرت امام على النقى(ع) افتخار يافت، نامش" حُديث " بود و در روايات و عبارات ديگر، نام هايى چون جدّه، سليل و سوسن نيز براى وى گفته شد.

 اين بانوى پاكدامن و پاكيزه سرشت، در ربيع الثانى سال 232 هجرى قمرى، فرزند گرامى ‏اش حضرت امام حسن عسكرى(ع) را در مدینه منوره به دنيا آورد و سراسر جهان هستى را با نور رخسار وی جلوه گر ساخت.
 امام حسن عسكري (ع) پس از پدر بزرگوارش، از جهت دانش و معارف دينى، فقيه ‏ترين و داناترين مردم و از جهت اخلاق و رفتار، برترين انسان‏هاى روى زمين بود و از تمام جهات، داراى كمالات عاليه و ويژگى‏ هاى منحصر به فرد بود.

 وجود مبارك آثار وى در ميان مسلمانان، استوانه محكم و پايدارى بود كه اسلام عزيز و مكتب حيات بخش اهل بيت(ع) را بر پا نگه داشته و از گزند دشمنان خارجى و كينه توزان و بدخواهان داخلى، محفوظ و مصون نگه مى ‏داشت.
 امام حسن عسكري(ع) در چهار سالگى، بنا به درخواست متوكل عباسى(دهمين خليفه عباسيان)، به همراه پدر بزرگوارش امام هادى(ع) و ساير خانواده‏ اش  راهى سامرا (مركز خلافت عباسيان، در شمال غربى عراق) گرديد. و پس از شهادت پدرش در سال 254 هجرى قمرى به امامت شيعيان نايل آمد. آن حضرت و خانواده و خاندان پدرش، در ظاهر به دعوت متوكل عباسى در سامرا سكونت داشتند ولى در حقيقت حضورشان در سامرا اجبارى و تبعيد گونه بود، تا آن حضرت را از نزديك در مراقبت و نظارت خويش داشته باشند.
 زمامداران معاصر آن حضرت عبارت بودند از:
1-    متوكل عباسى (247 - 232 ق)
2-    منتصر عباسى (248 - 247 ق)
3-    مستعين عباسى (252 - 248 ق)
4-    معتز عباسى (255 - 252 ق)
5-    مهتدى عباسى (256 - 255 ق)
6-    معتمد عباسى (279 - 256 ق)
 از ميان خلفاى مذكور، تنها از سوى منتصر عباسى، فرزند متوكل نسبت به امام هادى(ع)، امام حسن عسكري(ع) و علويان و شيعيان آزارى نرسيد و در ايام خلافت كوتاه مدت وى، احسان و خدمات شايانى به آنان شد، كه در مقايسه با نامهربانى‏ ها و ستم كارى‏ هاى ساير خلفاى عباسى چيز مهمى به شمار نمى‏ آمد.
 امام حسن عسكري (ع) از آنان، فشارها و سختى ‏هاى زيادى متحمل گرديد و سرانجام به وسيله زهرى كه معتمد عباسى به آن حضرت خورانيد، مسموم و پس از چند روز تحمل بيمارى، روح ملكوتى ‏اش به لقاءالله پيوست.

مرحوم شیخ مفید در این باره گفت: ابو محمد، حسن بن علی(علیه السلام) در نخستین روز ربیع الاول سال دویست شصت هجری (بر اساس مسمومیت) بیمار شد و در روز جمعه، هشتم همین ماه در بیست و هشت سالگی، رحلت نمود و در خانه خود، در جوار پدر بزرگوارش در سامرا مدفون گردید.
آن حضرت، پس از خود خلفی باقی گذارد که هم اکنون زنده و در انتظار دولت حق الهی است(اللهم عجل فرجه و اجعلنا من انصاره).
پس از آن که خبر جانسوز شهادت امام حسن عسکری (علیه السلام) به مدینه رسید و شیعیان و دوستداران اهل بیت (علیه السلام) را غرق در ماتم و اندوه نمود، حدیث مادر مکرمه آن حضرت از مدینه به سامرا رفت تا بازماندگان آن حضرت را به مدینه منتقل کند.ولی در آنجا با رفتار و کردار ناشایست فرزند دیگر خویش، به نام جعفر روبرو گردید.
جعفر پس از شهادت برادرش امام حسن عسکری(علیه السلام)، به دروغ ادعای امامت کرد و در نزد خلیفه وقت(معتمد عباسی) خواهان میراث برادر و جانشینی وی شد و از مادرش، سخن چینی می‏ نمود و خلیفه را نسبت به یافتن فرزند غایب امام حسن عسکری(علیه السلام) تحریک می‏ کرد. به همین جهت، پس از شهادت امام حسن عسکری(علیه السلام)، همسر مکرمه‏ اش حضرت نرگس خاتون را به دارالخلافه برده و زنان معتمد عباسی و زنان موفق عباسی و زنان قاضی القضات وقت از وی بازجویی و آزمایش هایی به عمل آوردند تا اطمینان بر عدم حامله بودنش نمودند.
در همان هنگام که زمامدار عباسی و نفوذی ها و عاملان آنان در پی یافتن جانشین واقعی امام حسن عسکری(علیه السلام) بودند، رویدادهای مهمی به وقوع پیوست و اندیشه‏ های آنان را به خود مشغول ساخت.از جمله این که عبیدالله بن یحیی بن خاقان وفات یافت و فتنه انگیزی در بصره به اوج خود رسید و نتیجتا سپاهیان خلیفه و دست اندرکاران ارشد خلافت را ناچار کردند که از سامرا به بیرون رفته و به سوی بصره عازم شوند.
حدیث که، در مکتب امامت پرورش یافته و از کاردانی و زیرکی بالایی برخوردار بود، فرصت را غنیمت شمرد و بازمانده ‏های فرزندش امام حسن عسکری(علیه السلام)، از جمله همسر و فرزند گران مایه‏ اش حضرت حجت بن حسن(علیه السلام) و غلام وی را برداشت و به سوی مدینه برگشت.
بدین ترتیب فتنه انگیزی‏ ها و دسیسه‏ های جعفر کذاب و زمامداران عباسی در یافتن امام غایب(علیه السلام) نقش برآب شد. اما جعفر کذاب، به خاطر رفتار و کردار غیر باور شیعیان و عدم مراعات شئونات اخلاقی و مذهبی، هیچ گاه مورد استقبال شیعیان قرار نگرفت و پس از چندی، در کمال بدنامی و سرخوردگی بدرود حیات گفت.از آن هنگام شیعیان، مشتاق دیدار و زیارت امام و رهبر خویش حضرت حجت بن الحسن (علیه السلام) بوده و منتظر ظهور وی و برپایی حکومت جهانی اسلامی و استقرار عدل در تمام جهان می‏ باشند.(1)

-------------------------

منابع:
 1- الارشاد(شیخ مفید)، ترجمه ساعدی خراسانی، ص 650 ؛ کمال الدین و تمام النعمة(شیخ صدوق)، ج 2 ، ص 473؛ زندگانی چهارده معصوم(ترجمه اعلام الورای طبرسی)،مترجم عزیز الله عطاردی، ص 485؛ کشف الغمَة، (علی بن عیس اربلی)، ج 3 ، ص 271 ؛ منتهى الآمال(شیخ عباس قمی)، ج 2، ص393