امیرمؤمنان، امام علی بن ابی طالب(ع)

ماجراي سدّ ابواب و استثناي باب حضرت علي (ع)

              
  ماجراي سدّ ابواب و استثناي باب حضرت علي (ع)

(نهم  ذي حجّه، سال دوّم هجری قمري)

مسجد النبی (ص) در مدینه منوره مقدس ترین مسجد مسلمانان پس از مسجد الحرام در مکه معظمه است .این مسجد شریف به دست مبارک رسول خدا(ص) و اصحاب و یارانش اعم از مهاجران و انصار در نخستین روزهای ورود آن حضرت به مدینه منوره ساخته شد و نماز و عبادت در آن فضیلت فراوانی دارد .(1)

در روایت چندی آمده است که نماز در آن معادل ده هزار نماز در دیگر مسجد ها است .(2)
این مسجد در بنای اولیه خود حدود یک هزار متر مربع مساحت داشت(یعنی 35 متر از شمال به جنوب و 30 متر از شرق به غرب) و دارای دَه ستون از تنه درخت خرما بود و سقف آن از شاخه برگ درختان خرما پوشانده شده بود ولی پیامبر خدا (ص) در سال هفتم هجری قمری مقداری بر بنایش افزود و آن را به صورت مربع درآورد و مساحت آن را به دو هزار و پانصد متر مربع رسانید.

اما پس از رحلت رسول خدا (ص) بار ها توسط خلفا و عاملان آنان تجدید بنا یافت و توسعه چشمگیری به آن داده شد.
به هر روی ، پس از هجرت پیامبر (ص) و مسلمانان مکه به مدینه ، تعداد زیادی از مهاجران فاقد خانه و کاشانه بودند وبدین جهت مسجد النبی (ص)را خوابگاه خويش قرار دادند. اما پس از مدتي پيامبر(ص) آنان را از خوابيدن و بيتوته کردن در مسجد [به خاطر حفظ شئونات اسلامي و احترام به اماکن مقدس دینی ] بر حذر داشت و دستور داد تابراي خويش خانه هايي بسازند و از مسجد بيرون روند.

به ناچار ، مهاجران خانه هايي برای خویش ساختند و خانه برخی از آنان در جوار مسجد بود و هر یک از آنان،دري به داخل مسجد گشودند تا ضمن ابراز علاقه مندي به مسجد، در رفت وآمدشان به مسجد راحت و آسان گردد و براي درک نماز جماعت رسول خدا(ص) توفيق بيشتري داشته باشند.

ازاين وضعيت ، مدت چنداني نگذشته که جيريئل امين بر رسول خدا(ص) فرود آمدو به آن حضرت وحي کرد که خداوند سبحان مي خواهد مسجد وی پاک و نظيف بماند و رفت و آمد مسلمانان در آن باید در حال پاکي و طهارت باشد. بدين جهت تمام درهاي خانه های اصحابت که به مسجد گشوده شده اند بايد بسته شود، جز درِِ خانه علي بن ابی طالب (ع)، که از اين امراستثنااست.
پيامبر اکرم(ص) پس از ابلاغ وحی ، معاذبن جبل را مأموريت داد که اين خبر را به مسلمانان برساند وبگويد درهاي خانه خودرا به سوي مسجدالنبي(ع) ببندند.

معاذبن جبل پيام رسول خدا(ص) را به صحابه آن حضرت ،از جمله ابوبکر،عمر،عثمان، طلحه، زبير، عبدالرحمن ،عباس و حمزه ابلاغ کردو همگي اطاعت کردند و در هاي خود را بستند.
برخي از آنان درصدد چانه زني بر آمده و براي خودامتياز اندکي طلب مي کردند.
روايت شده است که عمربن خطاب پس از در يافت پيام رسول خدا(ص) به نزد آن حضرت رفت و به وي عرض کرد: يا رسول الله ، دَع لي بقدر ما انظراليک بعيني؛ اي رسول خدا(ص)، [ من نيز به مانند ديگران در خانه ام را مي بندم ولي از تو خواهش دارم که]به اندازه ديدن چشم مرا معاف داري تا من ازآن روزنه تورا وداخل مسجدرا بنگرم. پيامبر(ص) از پذيرش در خواست وی امتناع نمود و فرمان داد که کاملاًً بايد بسته شود.
تمام در هايي که به مسجد گشوده شده بودند، بسته شدند. جز در خانه امام علي بن ابي طالب(ع)که پيامبر (ص) وي را از بستن در خانه اش استثنا نمود.

اين امر بر برخي از صحابه کبارو ريش سفيدان همراه پيامبر(ص) گران آمد و پشت سر آن حضرت گلايه و شکوه نمودند. اين خبر به پيامبر اسلام(ص) رسيد. پيامبر(ص) روزي در مسجد مدينه براي آنان خطبه ای خواند و در ضمن آن فرمود: قد بلغني ما قلتم في سد الابواب ، والله ما انا فعلت ذلک ، ولکن الله فعله و ان الله اوحي الي موسي(ع) ان يتخذ بيتاً طهراً لا يجنب فيه،الا هو و هارون وابناه، يعني لايجامع فيه غير هم و ان الله اوحي اليّ ان اتخذ هذا البيت طهرا، لا ينکح فيه الاّ انا و علي و الحسن والحسين . و الله ما انا امرت بسد ابوابکم ولا فتحت باب علي، بل الله امرني به.(3)
یعنی : آن چه در باره بسته شدن در ها گفتيد، خبرش به من رسيد. به خدا سوگند من آن را انجام ندادم ، بلکه اين فرمان الهي بود[ که از طريق من به شما ابلاغ گرديد]. خداوند متعال [ در گذشته ] به حضرت موسي(ع) وحي فرستاد که خانه پاکي را [ براي عبادت و پرستش ] برگزيند و کسي در آن به جنابت نرسد مگر خود موسي(ع) و برادرش هارون(ع)و فرزندان هارون . يعني غير از آنان کسي در آن آميزش انجام ندهد. خداي سبحان به من نيز وحي فرستاد که اين خانه [ مسجدالنبي ]را پاکيزه نگه دارم و کسي در آن نکاح انجام ندهد[ به حالت جنابت وارد نشود]جز من ،علي ، حسن و حسين[ که از اين فرمان مستثنا شديم]. به خدا سوگند من بسته شدن در هاي شما را و باز بودن در خانه علي را فرمان ندادم، بلکه اين خداي بزرگ بود، که به من چنين فرماني داد.

به هر صورت ، تمامی درها بسته شد جز درخانه پيامبر(ص)و در خانه علي(ع)و خداوند سبحان بار ديگر فضيلت و بر تري علي(ع)را پس از پيامبر(ص) برتمامي خلايق ، از جمله بر همه اصحاب و ياران رسول خدا(ص)اثبات و آشکار نمود(4)
مورخان و سيره نويسان، تاريخ دقيق اين واقعه را بيان نکردند ، مگربرخي از آنان، که آن را در نهم ذي حجه ذکر کرده و سال وقوع را متذکر نشدند.(5)
 
از برخي شواهد و قراين به دست مي آيد که اين واقعه در نهم ذي حجّه سال دوّم قمري به وقوع پيوست.
اما از این که درِ خانه حضرت علی (ع) در کدام بخش مسجد النبی (ص) بود ، از برخی روایات و برخی از منابع به دست می آید که درِ خانه حضرت علی (ع) در کنار حجره رسول خدا (ص) و در روضه مباره ، مقابل استوانه ( ستون ) حَرَس قرار داشت.(6)
منابع:
1- الکافی ، ج 3 ، ص 295 و ج 4 ، ص 553
2- ثواب الاعمال ، ص 30 ؛ کامل الزیارات ، ص 60
3- دعائم الاسلام ، ج 1 ، ص 17 ؛ وسائل الشیعة ، ج 1 ، ص 489 
4- نک : شرح الاخبار ، ج 2 ، ص 203 ؛ کشف الغمة ،ج 1 ، ص 451 ؛ مناقب امیر المومنین (ع) ، ج 2 ، ص 459 ؛ العمدة ، ص 175 ؛ الصراط المستقیم ، ج 1 ، ص 231 ؛ تهذیب المقال ، ج 4 ، ص 477
5- وقايع الايام ، ص 116 
6- معالم المسجد النبوی الشریف ، ص 94 و ص 155 ؛ مشعل زائر ، ص 316