فقهی/ بررسی فقهی احراز عمل نایب در حج

بررسی فقهی إحراز عمل نایب در حج

(فصلنامه میقات حج، شماره 100، تابستان 1396)

سید تقی واردی

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

چکیده

دو مسئله بین فقهای عظام شیعه درباره إحراز عمل نایب در حج و عمره مورد بحث است: اول درباره إحراز اصل عمل است، به این معنا که وی عمل را انجام داده یا نه؟ از فقهای عظام دو قول نقل شده: وجوب إحراز و عدم وجوب إحراز. حق آن است که إحراز اصل عمل واجب و لازم است. بنا بر قول این که إحراز اصل عمل لازم باشد، این بحث مطرح می شود که کیفیت إحراز چگونه خواهد بود؟ از آنان در این باره چهار قول نقل شده: 1. عدالت، شرط قبولی کلام نایب است. 2. برای قبول کلام نایب، عدالت وی شرط نیست، بلکه وثاقت وی کفایت می کند. 3. شرط قبولی کلام نایب، وثوق به صدور عمل از وی می باشد. 4. کلام او با توجه به ظاهر حال مسلمان، مطلقا مشروط به شرطی نیست. از بین این چهار قول، قول دوم صحیح است. به این معنا که وثاقت اجیر کافی است و نیازی به عدالت وی نیست.

دوم درباره إحراز صحت عمل نایب است. در این مسئله نیز فقها متفق القول نمی باشند. برخی از آنان إحراز صحت عمل را واجب دانسته، برخی حکم به احتیاط نموده و برخی دیگر قائل به عدم وجوب آن شده اند. ولی حق آن است که قائل به تفصیل گردیم، به این معنا اگر نایب در رتبه ای است که شک و تردید در صحت عمل او راه ندارد، احراز صحت عمل وی قهرا حاصل است. اما اگر در مظنه شک و تردید قرار داشته باشد، إحراز صحت عمل او لازم است.

کلید واژه­ها: نایب، نیابت، منوب عنه، حج، عمره، إحراز عمل، صحت عمل و اتیان عمل