بستگان ائمه اطهار(ع)

فرخنده میلاد عقیله بنی هاشم، حضرت زینب کبری(س)

میلاد مسعود حضرت زینب کبری(س) بنت امیرمؤمنان(ع)

(پنجم جمادی الاولی، سال پنجم هجری قمری)

حضرت زينب(س)درپنجم جمادی الاولی، سال پنجم هجری قمری،در مدينه منوره ديده به جهان گشود.(1)
اقوال دیگری نیز در باره تاریخ ولادتش نقل شده است: برخی جمادی الاولی سال ششم، برخی شعبان سال ششم و برخی سال چهارم را بیان کرده اند. ولی قول مشهور همان قول اول است.(2) 

   
پدرش اميرمؤمنان امام علي بن ابي طالب(ع) و مادرش فاطمه زهرا(س) دختر رسول گرامي اسلام(ص) مي باشند، که از هردو سو هاشمی نسب و به حضرت عبد المطلب(ع) منتهی می گردد. وي در خانواده اي ديده به جهان گشود كه مهبط جبرئيل امين و محل نزول وحي و ارتباط با ذات باري تعالي بود؛ همان خانواده و بيتي كه به گواهي قرآن مجيد، ساكنان آن همگي پاك و پاكيزه و معصوم بوده اند. زيرا جدش حضرت محمد(ص)، پدرش حضرت علي مرتضي(ع)، مادرش حضرت فاطمه زهرا(س)، برادرانش امام حسن مجتبي(ع) و امام حسين سيدالشهدا(ع)، بودند كه جملگی پنج تن آل عبا(ع) را تشکیل مي دادند و انس و جنّ و فرشتگان به نام نامي آنان افتخار و تبرك مي كنند.

این بانوی شریف در حیات جدش حضرت محمد (ص) به دنیا آمد و حدود شش سال وجود مطهر آن حضرت را درک کرد. بدین جهت برخی گفته اند: وُلدت(س) قبل وفاة جدها(ص) بخمس سنین.(3)
وی علاوه بر پیامبر اسلام(ص) از وجود پدر و مادر ارجمندش و برادران عالی مقدارش کسب فیض نمود و بدون این که نیازي به غیر داشته و یا نزد کسی تلمذ نموده باشد، باالهامات و توجهات ویژه الهی به درجه رفیع کمال انسانی رسید و یگانه زمان شد. به طوری که امام سجاد(ع) در باره اش فرمود: انت بحمد الله عالمة غیر معلمة، فهمة غیر مفهمة؛ تو(عمه ام زینب) با سپاس خداوند سبحان، عالمه ای استاد ندیده و دانایی مکتب ندیده ای.(4)
حضرت زینب(س) به خاطر برخورداری از روح بلند و فضایل انسانی دارای القاب متعدد و گوناگونی بود، که به برخی از آن ها اشاره می کنم: عقیلة الطالبیین، عقیلة النساء، عقیلة القریش، عقیلة الوحی، عقیلة النبوة، عقیلة خدر الرسالة، بطلة کربلا، کعبة الرزایا، نائبة الزهرا، نائبةالحسین، ملیکة الدنیا، عدیلة الخامس من اهل الکساء، شریکةالشهید، کفیلة السجاد، سیدة العقائل، سرّ ابیها، سلالةالولایة، ولید الفصاحة، شقیقة الحسن، رضیعة ثدی الولایة، البلیغة، الفصیحة، الصدیقة، الصغری، الوثقة، الفاضلة، الکاملة، عابدةآل علی، محبوبة المصطفی، قرة عین المرتضی، سلیلة الزهرا،عالمةغیر معلمة، فهمة غیر مفهمة، قبلة البرایا و...(5)
حضرت زینب (س) از مادرش حضرت زهرا (س) روایات فراوانی نقل نمود. هم چنین از پدر ارجمندش امام علی بن ابی طالب(ع) و برادران خود( امام حسن و امام حسین" علیهما السلام ")و ام سلمه و ام هانی احادیث زیادی روایت کرده است. از وی نیز افراد زیادی نقل حدیث کرده اند، که برخی از آن ها عبارتند از : امام سجاد (ع)، جابر بن عبد الله انصاری، عبد الله بن عباس، عبد الله بن جعفر و فاطمه بنت الحسین (س).(6)
به هر روي، اين كودك سعادتمند، در خردسالي مادرش را از دست داد و در خانه خويش، جانشین مادر شد و به جاي مادر مهربان، مورد احترام همگان قرار گرفت.
وي در سنين جواني از ميان خواستگاران متعدد، با اذن و اجازه پدر ارجمندش حضرت علي(ع)، پسر عمويش عبدالله بن جعفر را كه جواني اصيل، شرافتمند، دلير، متعهد و سخاوتمند بود، پذيرفت و به عقد نكاح وي درآمد و در خانه وي داراي فرزنداني چند شد، كه وجود دو تن از آن ها قطعي و مورد اتفاق است و آن دو عبارتند از عون اكبر، كه در كربلا شهيد شد و امّ كلثوم كه به ازدواج پسرعمويش درآمد. غير از آن دو، نام فرزندان ديگري چون علي، عبدالله، عباس، جعفر ، محمد و ام عبدالله نيز گفته شده است، كه مورد اتفاق همگان نيست.(7) حضرت زينب(س) در تمام رويدادها و حوادث كوچك و بزرگ عصرخود، در كنار پدر مهربان و برادران ارجمندش امام حسن(ع) و امام حسين(ع) قرار داشت و در حقیقت، پس از حضرت زهرا(س) رهبري زنان متعهد و ولايتمدار را بر عهده او بود و آن را به نيكي و شايستگي تمام اداره مي کرد.

اوج ايثارگري، فداكاري و كمالات روحي وي در واقعه كربلا به منصه ظهور رسيد. حضرت زينب(س) تا هنگامي كه برادرش امام حسين(ع) زنده بود، مشاور و مايه دلگرمي آن حضرت بود و با اين كه فرزندي از وي به نام عون بن عبدالله در صحنه كربلا به شهادت رسيده بود، در عين حال تلاش فراواني به عمل آورده كه روحيه رزمي اباعبدالله الحسين(ع) را با رفتار و گفتار خويش تقويت كرده و خاطر آن جناب را از بازماندگان آسوده نمايد. پس از شهادت امام حسين(ع) فصل نويني از حيات سياسي و اجتماعي حضرت زينب(س) آغاز گرديد و وي با سرپرستي اسيران و بازماندگان شهيدان كربلا و تحمل اسارت كوفه و شام و خواندن خطبه هاي غرّا در مجلس عبيدالله بن زياد در كوفه و در مجلس يزيد بن معاويه در شام، به همراه برادر زاده اش حضرت امام سجاد(ع)، قيام برادرش امام حسين(ع) را به اتمام و اكمال رسانيد و به افشاگري حكومت جائرانه يزيد پرداخت و چنان صحنه را بر وي تنگ و مشکل كرد كه يزيد با تمام تكبرها و غرورهاي شيطاني اش، سر تسليم فرود آورد و از كشتن امام حسين(ع) و يارانش اظهار ندامت كرد و آن را به گردن عبيدالله بن زياد انداخت و بدين لحاظ در صدد دلجويي از اسيران و بازماندگان واقعه كربلا برآمد و آنان را محترمانه به مدينه منوره برگردانيد.
حضرت زينب(س) پس از بازگشت به مدينه، بر اثر داغ از دست دادن عزيزان و اندوه بي پايان واقعه كربلا، از نظر جسمي روز به روز ضعيف تر مي شد و توان خويش را از دست مي داد و سرانجام پس از هيجده ماه و پنج روز از واقعه كربلا و در 56 سالگي، در 15 رجب سال 62 قمري وفات يافت.(8)
محل وفات اندوهبار و محل دفن بدن مطهرش، چندان مورد اتفاق مورخان و سيره نگاران نيست. برخي آن را در مدينه، برخي در شام و برخي در مصر مي دانند.(9)
هم اكنون، غير از قاهره مصر كه بارگاه مجللي به نام وي وجود دارد و مزار دوستداران اهل بيت(ع) در شمال آفريقا است، در حاشيه جنوبي شهر دمشق (پايتخت سوريه) واقع در شهرك زينبيه نيز زيارتگاه باشكوهي وجود دارد كه شيعيان و دوستداران اهل بيت(ع) از سراسر دنيا براي زيارت قبر مطهر آن بانوي بزرگ علوي و فاطمي بدانجا مي روند و با خواندن فاتحه و قرائت قرآن، بر روح بلند دختر اميرمؤمنان(ع)، يعني حضرت زينب كبري(س) درود و سلام مي فرستند و خاطره فداکاری های وی در واقعه کربلا را گرامی می دارند.

گر چه در این پنج سال گذشته تکفیری های مزدور استکبار تلاش بلیغی به عمل آوردند که دمشق را تصرف و حرم مطهر آن حضرت را تخریب نمایند، ولیکن با مقاومت ارتش سوریه و نیروهای مردمی مدافع حرم(متشکل از رزمندگان سوری، لبنانی، عراقی، افغانی و ایرانی) به آمال پلید خویش نرسیده و شهر دمشق در کنترل دولت سوریه باقی بوده و حرم مطهر زینبی بر پا و بر جا می باشد و هم چنان زیارتگاه عاشقان اهل بیت(ع) قرار دارد.

شایان ذکر است این روز را در نظام مقدس جمهوری اسلامی«روز پرستار» نامیده اند و علت نام گذاری این روز به نام «روز پرستار» بدان جهت است که حضرت زینب(س) پرستاری امام زمانش حضرت زین العابدین علیه السلام و دیگر بیماران و مصیبت زدگان اهل بیت را در ایام اسارت کوفه و شام برعهده داشت و ضمن این که رسالت مهم نگهداری و تبلیغ از نهضت حسینی را به خوبی انجام داد، از پرستاری بیمار کربلا نیز با تحمل آن همه سختی ها و ناملایمات، آنی فروگذار نکرد و تا آخرین رمق، دین خود را به مکتب و رهبرش ادا کرد.

فراز هایی از زیارتنامه حضرت زینب(س):

اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يـا بِنْتَ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ

سلام بر تو اى دخت رسول خدا. سلام

عَلَيْكِ يـا بِنْتَ فـاطِمَةَ وَخَديجَةَ، اَلسَّلامُ

بر تو اى دخت فاطمه و خديجه. سلام

عَلَيْكِ يـا بِنْتَ اَميرِ الْمُؤْمِنينَ، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ

بر تو اى دختر امير مؤمنان. سلام بر تو اى

يـا اُخْتَ الْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يـا

خواهر حسن و حسين. سلام بر تو اى

بِنْتَ وَلِيِّ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يا اُخْتَ وَلِيِّ اللهِ،

دختر ولىّ خدا. سلام بر تو اى خواهر ولىّ خدا.

اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يـا عَمَّةَ وَلِيِّ اللهِ وَرَحْمَةُ اللهِ

سلام بر تو اى عمه ولى خدا و رحمت خدا

وَبَرَكـاتُهُ، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ عَرَّفَ اللهُ بَيْنَنـا وَبَيْنَكُمْ

و بركاتش بر تو باد. سلام بر تو، خداوند آشنايى برقرار كند ميان ما و شما

فِى الْجَنَّةِ، وَحَشَرَنـا في زُمْرَتِكُمْ، وَاَوْرَدَنـا

در بهشت و محشور گرداند ما را در گروه شما و وارد كند ما را

حَوْضَ نَبيِّكُمْ، وَسَقـانـا بِكَاْسِ جَدِّكُمْ مِنْ يَدِ

بر سر حوض پيامبرتان و بنوشاند ما را از جام جدتان، از دست

عَلِيِّ بْنِ اَبي طـالِب، صَلَواتُ اللهِ عَلَيْكُمْ،

(ساقى كوثر) على بن ابى طالب. درود خدا بر شما باد.

اَسْئَلُ اللهَ اَنْ يُرِيَنـا فيكُمُ السُّرُورَ وَالْفَرَجَ، وَاَنْ

از خدا مى خواهم كه بنماياند به ما در مورد شما خوشحالى و فرج (و

يَجْمَعَنـا وَاِيّـاكُمْ في زُمْرَةِ جَدِّكُمْ مُحَمَّد صَلَّى

ظهور) شما را و گرد آورد ما و شما را در گروه جدتان محمد(صلى الله عليه وآله)،

اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ، وَاَنْ لا يَسْلُبَنـا مَعْرِفَتَكُمْ، اِنَّهُ

و نگيرد از ما معرفت شما را كه براستى او سرپرست توانايى

وَلِيٌّ قَديرٌ، اَتَقَرَّبُ اِلَى اللهِ بِحُبِّكُمْ، وَالْبَرائَةِ مِنْ

است. تقرب مى جويم به درگاه خدا به وسيله دوستى شما و بيزارى جستن از

اَعْدائِكُمْ، وَالتَّسْليمِ اِلَى اللهِ راضِياً بِهِ غَيْرَ مُنْكِر

دشمنانتان، وتسليم شدن به پيشگاه خدا بارضايتمندى وخوشنودى بدون انكار

وَلا مُسْتَكْبِر، وَعَلى يَقينِ مـا اَتى بِهِ مُحَمَّدٌ،

و گردنفرازى و از روى يقين به درستى آنچه محمد(صلى الله عليه وآله) آورده و بدان

وَبِهِ راض نَطْلُبُ بِذلِكَ وَجْهَكَ يـا سَيِّدي،

راضى وخوشنودم و مى جويم باين وسيله عنايت ترا اى سرور من،

اَللّهـُمَّ وَرِضـاكَ وَالدّارَ الآخِرَةَ، يـا سَيِّدَتي يـا

خداوندا! خشنودى تو و خانه آخرت را خواستارم. اى بانوى من، اى

زَيْنَبُ، اِشْفَعي لي فِى الْجَنَّةِ، فَاِنَّ لَكِ عِنْدَ اللهِ

زينب، شفاعت كن براى من در مورد بهشت كه به راستى براى تو در پيشگاه

شَاْناً مِنَ الشَّاْنِ، اَللّهـُمَّ اِنّي اَسْئَلُكَ اَنْ تَخْتِمَ

خدا منزلتى است بزرگ. خداوندا! از تو مى خواهم كه سرانجام كارم را

لي بِالسَّعـادَةِ، فَلا تَسْلُبْ مِنّي مـا اَنَا فيهِ، وَلا

به خوشبختى ختم فرمايى و از من نگيرى ايمانى را كه در آن هستم

حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظيمِ، اَللّهـُمَّ

و جنبش و نيرويى نيست جز به يارى خداى والاى بزرگ. خدايا!

-------------------------------------------------------------------------------

منابع:
1- فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفی(ص)، احمد رحمانی همدانی، ص 634
2- پیام زینب(س)، عبدالرحمن انصاری شیرازی با همکاری عذرا انصاری، ص 33؛ شام سرزمين خاطره ها، مهدی پیشوایی، ص 171
3- اعلام النساءالمومنات، محمد الحسون و ام علی مشکور، ص 380
4- الاحتجاج، احمد بن علی طبرسی،ص 166؛ سردار کربلا، عبدالرزاق موسوی مقرم، 141
5- فاطمة الزهرا(س)بهجة قلب المصطفی(ص)، احمد رحمانی همدانی ، 636
6- وفیات الائمه(ع)، جمعی از علمای قم، ص 439 ؛ معجم رجال الحدیث، سید ابوالقاسم موسوی خویی، ج 24 ، ص 219
7- نك: الثقات، محمد بن حبان تمیمی بستی، ج 2، ص 144؛ انساب الاشراف، احمد بن یحیی بلاذری، ص 67 ؛ الطبقات الکبری، محمد بن سعد زهری، ج8 ،ص 465 ؛ تاریخ مدینةدمشق، ابن عساکر، ،ج 69،ص 176؛  مستدرك سفينه البحار،حسن بن علی نمازی، ج4، ص 315؛ شام سرزمين خاطره ها، مهدی پیشوایی، ص 173؛ بهجة المجالس، ابن عبد البر قرطبی، ج2، ص 510؛ بلاغات النّساء، ابن ابی طیفور، ص 104 و 140.
8- شام سرزمين خاطره ها،مهدی پیشوایی، ص 206
9- همان، ص 202

(بر گرفته از کتاب روزشمار تاریخ اسلام(ماههای جمادی الاولی و جمادی الثانیه)، تالیف سید تقی واردی، نشر دارالثقلین)

• بعدی